مراسم مذهبی شیعیان عراق: کشور عراق، بهویژه در ماه محرم، با آداب و رسوم خاصی میزبان عزاداران امام حسین (ع) میشود. این آداب و رسوم که بهطور ویژه در شهرهای مقدس کربلا و نجف برگزار میشوند. نماد وفاداری شیعیان به اهل بیت (ع) و ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت هستند. یکی از مهمترین این مراسمها، عزاداری روز عاشورا است که در آن، شیعیان دستههای عزاداری برگزار میکنند. آنها با نوحهخوانی و سینهزنی به یاد واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و یارانش میپردازند. این مراسم از یک ماه قبل با آمادهسازی اماکن مذهبی و زیارتی آغاز میشود و در شبهای محرم به اوج خود میرسد.
علاوه بر آن، تعزیهخوانی و پخت و توزیع نذری نیز از دیگر رسوم این ماه است. این مراسمها نشاندهنده پیوند عمیق فرهنگی و مذهبی مردم عراق با ارزشهای عاشورا و پیام امام حسین (ع) است. در ادامه به مهم ترین مراسم مذبی شیعیان عراق میپردازیم.
مراسم مذهبی شیعیان عراق در محرم
آیینهای عزاداری در عراق در ماه محرم با مراسمهای ویژه و پرشکوهی آغاز میشود. شب اول ماه محرم با تعویض پرچم قرمز رنگ حرم امام حسین (ع) به پرچم سیاه، یکی از برجستهترین مراسم این دوره است. این مراسم با حضور جمع زیادی از عزاداران در حرم مطهر امام حسین (ع) برگزار میشود. به عنوان اعلام رسمی شروع عزای حسینی شناخته میشود. در روز اول محرم، هیئتهای عزاداری شهر کربلا را زینت میدهند. مراسمی برگزار میکنند که نماد استقبال مردم از کاروان امام حسین (ع) است. همچنین، ایستگاههای صلواتی در نقاط مختلف شهر برای خدمترسانی به عزاداران برپا میشود. نیرویهای امنیتی بهمنظور حفظ امنیت عزاداران حضور دارند.
شب دوم محرم، مراسمی به یاد ورود کاروان امام حسین (ع) به کربلا اجرا میشود. که در آن عزاداران یادآور سختیها و حوادث تلخ این واقعه هستند. در شب سوم محرم، دستههای عزاداری از نقاط مختلف عراق به کربلا میآیند و مراسمهای باشکوهی را در این شهر مقدس برگزار میکنند. تا به احترام قیام امام حسین (ع)، عزاداری کنند و با حضور در حرم ایشان، این روزها را گرامی بدارند.
شب سوم تا یازدهم
مراسم مذهبی شیعیان عراق: در مراسم روز سوم محرم، یکی از آیینهای نمادین که در عراق برگزار میشود، ورود سمبلیک کاروان عمر سعد به کربلا است. در این مراسم، گروهی از عزاداران با لباسهای قرمز و زرد، نماد دشمنان امام حسین (ع)، به اجرای تعزیه میپردازند. این کاروان به یاد وقایع تلخ ورود سپاه عمر سعد به کربلا، مظلومیت امام حسین (ع) و یارانش را بازآفرینی میکند. در روز عاشورا، مردم عراق در مساجد، حسینیهها و اماکن مذهبی جمع میشوند. روحانیون ماجرای روز عاشورا را برای آنها روایت میکنند. این روز با عزاداریهای گسترده، سینهزنی و نوحهخوانی در سراسر عراق، بهویژه در شهرهای مقدس کربلا و نجف، همراه است.
شب یازدهم محرم به شام غریبان معروف است. مردم با روشن کردن شمع، یاد تنهایی و غربت حضرت زینب (س) و کودکان امام حسین (ع) را زنده میکنند. این مراسم بسیار احساسی و نمادین است و در آن، غم و اندوه شهادت اهل بیت (ع) و اسرای کربلا به اوج میرسد. یکی از رسوم مهم که در ماه محرم و تا پایان ماه صفر در عراق اجرا میشود، تهیه و توزیع نذری است. هیئتها و مردم از روز اول محرم تا اربعین و حتی تا پایان صفر، نذری تهیه و میان عزاداران توزیع میکنند. این عمل، بهویژه در دهه اول محرم و در ایام اربعین به اوج خود میرسد. و به نشانه همبستگی با اهل بیت (ع) و کمک به عزاداران انجام میشود.
مراسم مذهبی شیعیان عراق در اربعین
پیادهروی اربعین یکی از بزرگترین مراسم مذهبی شیعیان عراق است. هر ساله میلیونها نفر از شیعیان از سراسر عراق و سایر کشورها به سمت کربلا حرکت میکنند. در روز اربعین، سالگرد چهلمین روز شهادت امام حسین (ع)، در حرم ایشان حضور یابند. این مراسم با اتحاد و همبستگی ویژهای میان شیعیان برگزار میشود. پیادهروی اربعین از اوایل ماه صفر آغاز میشود و تا روز بیستم صفر که مصادف با اربعین است، ادامه دارد. هر ساله با افزایش تعداد زائران، این پیادهروی از زمانهای زودتری نیز آغاز میشود تا زائران بهموقع به کربلا برسند.
از سه مسیر اصلی که به سمت کربلا منتهی میشوند، مسیر نجف به کربلا یکی از محبوبترین و مهمترین مسیرهاست. این مسیر به دلیل وجود مرقد حضرت علی (ع) در نجف، از اهمیت ویژهای برخوردار است. بیشتر زائران ایرانی این مسیر را برای پیادهروی انتخاب میکنند. فاصله نجف تا کربلا حدود ۸۰ کیلومتر است و برای طی کردن کل مسیر پیادهروی، به زمانی حدود ۲۰ تا ۲۵ ساعت نیاز است. بیشتر زائران ترجیح میدهند از روز ۱۶ صفر پیادهروی خود را آغاز کنند تا به موقع به مراسم روز اربعین برسند. در این مسیر، موکبهای متعددی از سوی مردم عراق برپا میشود که به زائران خدماتی مانند غذا، آب و محل استراحت رایگان ارائه میدهند.
هوسه خوانی
هوسهخوانی یکی از مراسم مذهبی شیعیان عراق، بهویژه در مراسم اربعین و عاشورا است. این رسم با ریشههای عمیق فرهنگی در میان قبایل جنوبی عراق اجرا میشود و به شکل جمعی و با شور و حرارت خاصی برگزار میگردد. در این مراسم، شرکتکنندگان به صورت دایرهوار میایستند. یک نفر به عنوان شاعر، شروع به قصیدههایی در وصف حماسه عاشورا، شجاعت امام حسین (ع) و یارانش میکند. هر بیت، توسط جمعیت با صدای بلند و هماهنگ تکرار میشود. هوسه به قصیدههای خاص قبایل جنوبی عراق اطلاق میشود و بیشتر در مراسمهای عزاداری و همچنین برای تشویق به کارهای بزرگ و پرچالش استفاده میشود.
این قصاید معمولاً درباره شجاعت، دلاوری و ویژگیهای برجسته یک قبیله یا شخصیت است . در توصیف جنگها و مصیبتها، بهویژه واقعه کربلا، نقش محوری دارد. هوسهخوانی نهتنها بهعنوان مرثیهسرایی و ابراز اندوه برای امام حسین (ع) و یارانش استفاده میشود. بلکه بیانکننده ارزشهایی همچون دلاوری، وفاداری و ایستادگی در برابر ظلم است. اجرای این آیین در راهپیماییهای اربعین، روحیه همبستگی و ارادت عمیق شیعیان به اهل بیت (ع) را به نمایش میگذارد.
مطلب پیشنهادی: مساجد کربلا و نجف
جشن ها و میلاد ها در عراق
جشن میلاد پیامبر اکرم (ص) در عراق نیز بهشکل ویژهای برگزار میشود. این روز به عنوان تعطیلات رسمی برای اهل تشیع و اهل سنت جشن وجود دارد. اهل سنت آن را در ۱۲ ربیعالاول جشن میگیرند، در حالی که اهل تشیع به ۱۷ ربیعالاول اعتقاد دارند. مردم عراق در این روز با چراغانی کردن خیابانها و برپایی مراسمهای مداحی و مولودی در مساجد و حسینیهها، به استقبال این روز میروند. این روز فرصتی برای تبریک و دید و بازدید خانوادهها است که با صرف شام و شیرینی در کنار یکدیگر جشن میگیرند.
آداب و رسوم عید غدیر خم در عراق
مراسم مذهبی شیعیان عراق: عید غدیر یکی از بزرگترین جشنهای مذهبی شیعیان، عید غدیر خم است که در عراق با شور و شوق فراوان برگزار میشود. این روز در عراق با گلباران شدن حرم حضرت علی(ع) در نجف اشرف همراه است. در این روز، شیعیان از سراسر عراق و سایر کشورهای شیعهنشین برای زیارت حضرت علی(ع) به نجف سفر میکنند. هر ساله جمعیت زیادی از زائران به این شهر میآیند تا در جشن عید غدیر خم حضور داشته باشند. اگرچه در عراق این روز تعطیل رسمی نیست.
اما در استانهای شیعهنشین مانند نجف، کربلا، واسط و ذیقار، ادارات و مراکز دولتی به مناسبت این عید تعطیل اعلام میشود. در این روز، مردم در کنار زیارت، با برگزاری جشنها، شعرخوانیها و محافل دینی به شادی و جشن میپردازند.
مراسم مذهبی شیعیان عراق در عید قربان
عید غربان نیز در عراق از اهمیت زیادی برخوردار است. این عید که یادآور فداکاری حضرت ابراهیم (ع) است، با برگزاری نماز عید در مساجد و حسینیهها آغاز میشود. یکی از آداب مهم مردم عراق در این روز، صلهرحم است؛ یعنی بازدید از اقوام و آشنایان و تبریک عید. همچنین، مردم به زیارت ائمه اطهار(ع) در شهرهای مختلف عراق، مانند کربلا، نجف، کاظمین و سامرا میروند. زیارت بارگاه امام حسین(ع) در این روز بهویژه از اهمیت خاصی برخوردار است. در عراق، برای عید قربان معمولاً تعطیلاتی چهار روز است. عشایر عراق نیز در این روزها آداب و رسوم خاص خود را دارند و جشنهای باشکوهی با موسیقی، رقص و توزیع غذا برگزار میکنند.
مراسم مذهبی شیعیان عراق و پیادهروی ها
پیادهروی شهادت امام موسی کاظم (ع) یکی از مراسمهای مذهبی و دینی مهم در عراق است. در سالروز شهادت هفتمین امام شیعیان، امام موسی کاظم (ع)، برگزار میشود. این مراسم که در 25 رجب هر سال برگزار میشود. پس از تاسوعا، عاشورا و اربعین، از بزرگترین تجمعات مذهبی در عراق محسوب میشود. امام موسی کاظم (ع) در سال ۱۸۳ هجری قمری به دستور هارونالرشید مسموم و به شهادت رسیدند. و مردم عراق هر ساله در این روز برای گرامیداشت ایشان مراسمهای خاصی را برگزار میکنند. در فاصله چند روز به سالروز شهادت، مردم از نقاط مختلف شهر بغداد و دیگر مناطق عراق به سمت کاظمین میروند.
این پیادهروی با شور و حال خاصی انجام میشود. همچون دیگر مراسمات مذهبی عراق، به نوعی نشاندهنده ارادت و محبت مردم به اهل بیت (ع) است. مراسم با جایگزینی پرچمهای سبز که نماد شادی و جشن اهل بیت (ع) است. با پرچمهای سیاه که نشاندهنده عزاداری و سوگواری برای امام (ع) است، آغاز میشود. همچنین، در این روز، مداحان اهل بیت (ع) با نوحهها و مرثیههای سوزناک در وصف امام موسی کاظم (ع) عزاداری میکنند. این عزاداریها در اطراف حرم امام کاظم (ع) برگزار میشود.
پیادهروی نیمه شعبان یکی از آیینهای مذهبی مهم در عراق است که در روز نیمه شعبان، جشن میلاد امام مهدی (عج) برگزار میشود. در این روز، شیعیان بهویژه از مسیر نجف به کربلا پیادهروی میکنند تا خود را به حرم امام حسین (ع) برسانند. این مسیر که حدود ۸۰ کیلومتر است، تبدیل به فرصتی برای تجدید ارادت به امام حسین (ع) و جشن میلاد امام مهدی (عج) میشود.
